Hai aparicións públicas e palabras que nacen mortas. Onte foi unha carta. Hoxe, unha rolda de prensa ás seis e media da tarde, coa estética clásica da política cando lle rebenta unha tubaxe: cara seria, frases de catálogo e unha posta en escena que cheira a extintor barato. Plastilina e medo. José Ramón Gómez Besteiro apareceu despois de case 72 horas fóra do foco para dicirnos que o PSdeG «actuou en horas, con rapidez e contundencia». E acto seguido, sen rubor, recoñeceu que xa en outubro sabía que «había un problema». Esa é a foto real. En outubro houbo tempo. Houbo marxe. Houbo oportunidade. E, con todo, non houbo esa «contundencia» coa que alucina o líder que non lidera aos socialistas galegos. Houbo silencio, cálculo e unha espera ansiosa a ver se o vento mudaba e a tormenta pasaba soa.
O máis ofensivo non é que tente salvarse. Iso é case humano, por moito noxo que dea. O indecente é o disfraz: a hipocrisía con sotana, o ton de homilía, a grandilocuencia feita para tapar buratos. «Non son palabras, son feitos», repetiu, coma quen lle pega cinta illante a unha fenda e pretende que lle aplaudan a enxeñaría. Porque o seu discurso é xusto iso: unha dialéctica de gomaespuma pensada para amortecer golpes, non para asumir responsabilidades. Pide perdón porque «estas condutas non poden producirse no noso partido» e, ao mesmo tempo, refúxiase nun labirinto de protocolo, anonimato e canles internas, coma se a política fose un formulario e non unha obriga ética. O protocolo pode impedir coñecer nomes; non impide actuar cando xa che chega fume. E a el, o fume chegoulle en outubro. Un valente.
O truco de man desta comparecencia foi o de sempre: converter a responsabilidade política nun trámite xurídico. Recitar o Código Penal coma un notario e pretender que a moral se reduza a un artigo e un parágrafo. «Para proceder… será necesaria denuncia…». Certo, no xulgado. Pero el non fala como xuíz nin como fiscal: fala como líder dun partido que presume de feminista e que, cando soubo do problema, optou por «escoitar», «animar a denunciar» e seguir como se nada. A política, así entendida, convértese nunha porta xiratoria: dá voltas, fai ruído e non leva a ningún sitio. O que non se fai en outubro, non se lava en decembro cunha frase prefabricada.
E aquí encaixa a carta de onte como unha peza máis do mesmo decorado. A carta chegara tarde, mal e arrastro: o típico texto solemne dun político que estivo 48 horas agochado baixo unha pedra, agardando a ver por onde lle viña o vento antes de erguer a voz. Moita «tolerancia cero», moita «convicción», moita épica de manual. Pero soaba a barro seco: en canto o tocas, esfarela. Era administración de danos, non valentía. Hoxe, a rolda de prensa confirma esa intuición: primeiro o silencio, despois a liturxia, por último, o intento de quedar como bombeiro cando xa ardeu o tellado en directo.
A escena final tamén é de manual: colocar unha xestora, atar curto, pechar a fuga, e rematar con palabras como «orgullo» e «este partido non cala». Pero calou. Agochouse. E cando volve, non volve para dicir «fallamos», senón para dicir «fixemos todo ben». É política de celofán: envolver o dano con plástico transparente para que pareza orde, mentres por dentro segue a podremia. A tolerancia cero, cando se sabe desde outubro, non se declama: execútase. O resto é teatro. E hoxe o teatro soou exactamente así: un escenario montado a présa para que pareza que a ética chegou antes ca a vergoña. Só que a xente xa viu a coreografía. E xa non cheira a ética: cheira a salvamento.
E mentres, unha vez máis, os lucenses e os galegos volven a asistir á mesma coreografía de sempre dun vello coñecido. As verbas vacías dunha reliquia socialista que xa hai tempo que esqueceu o significado que ten o servizo público e só pensa no autoservizo.
